Sporen van de Tempelieren in Nederland - http://www.tempelieren.nl - © Ben Brus 2003-2012 

Leeuwen

In Leeuwen treft men de boerderij “De Tempel” aan. De nu bestaande behuizing heeft een voorganger gehad, waarvan bekend is, dat deze groot en van oude datum was. Van een verband met de Tempelorde is – ook volgens mededeling uit het in Leeuwen gevestigde Streekmuseum “Twee Stromen Land” - nooit sprake geweest.

                                      Boerderij de Vorstkamer te Leeuwen in 2005.

           Nog is bekend, dat zich indertijd op de voorgrond een gracht met ophaalbrug bevond.

Merkwaardig is, dat in de onmiddellijke nabijheid, en grenzend aan het grondgebied van “De Tempel”een tweede in oorsprong ook zeer oude boerderij ligt, “De Vorstkamer” genaamd. Deze staat aangegeven op een kaart uit 1640. Uit een kadasterkaart van 1820 blijkt, dat dit gebouw gelegen was op een ruim door een gracht omgeven terrein. In “Tussen Maas Waal en Wetering” staat vermeld: “Het is een uitermate interessante en zeer oude boerderij, die eenmaal door grachten versterkt was en die twee oprijlanen had, een naar de dijk en een naar de Koningstraat.”. De traditie wil, dat op de boerderij voortdurend een kamer beschikbaar gehouden moest worden voor de koning. De gracht is nu verdwenen, het gebouw is ingrijpend gewijzigd. De plaats van de grachten en van een ophaalbrug worden nog steeds aangewezen. In de bodem is veel puin aanwezig. Monumentenzorg heeft zich ooit sterk voor het complex geïnteresseerd, maar kon met de eigenaar niet tot overeenstemming komen.
Wanneer de boerderijnaam “De Tempel” hier inderdaad naar de Tempelorde verwijst, dan dient met de mogelijkheid rekening te worden gehouden, dat de twee boerderijen indertijd èèn complex hebben gevormd, waarbij “De Vorstkamer” als hoofdgebouw heeft gefunctioneerd. Dit vertoont namelijk het duidelijkst trekken van een Tempelierenvestiging. Behalve de omgrachting wordt op de kadastrale kaart nog een tweede water aangegeven. Mogelijk was dit een visvijver.

Met betrekking tot de term “kamer”in de naam “Vorstkamer” is mogelijk het volgende nog van belang:

Helen Nicholson vermeldt ( The Kights Templar. pg.121 ): “Smaller houses, too small to have their own chapel and sometimes let out to tenants, were called “camerae”, which literally means “rooms”. Elders schrijft zij ( Knight Templar 1120 – 1312 .pg. 57 ): ”Camera: Literally a chamber: a small house belonging to the order, administered by a single brother or leased out to a third party, and subject to the authority of a commandery.”

Leeuwen: Boerderijen “De Tempel” en “De Vorstkamer” bij de Koningstraat. Volgens het kadastraal minuutplan van 1820.

Ook de ligging van de twee boerderijen stemt overeen met wat te verwachten is bij een vestiging van de Tempelorde. Op grond van de hoogte en het verkavelingpatroon wordt aangenomen, dat van deze plaats uit rond 1100 de eerste ontginning en bewoning in deze omgeving heeft plaats gevonden. Later is het dorp van hieruit uiteengegroeid naar de twee centra: Boven Leeuwen en Beneden Leeuwen. Voorts liggen de boerderijen aan de Koningstraat ( Zie Beuningen). Meerdere wegen kwamen bij Leeuwen samen en waren gericht op een veer over de Waal. Tot slot: het complex lag in de onmiddellijke nabijheid van de Waal, met ongetwijfeld een aanleg mogelijkheid. Betrokkenheid bij het langeafstandsverkeer is dus gegeven. ( Zie verder Maas en Waal )

Samenvattend: de namen, een uit het verleden bekend grachtenpatroon, de ligging van de betrokken boerderijen en merkwaardige overleveringen tesamen doen sterk vermoeden, dat de Tempelridders in Leeuwen een hofstede hebben bezeten en een steunpunt voor reizenden in stand hebben gehouden. .

Literatuur:

Nicholson, H.:              Knights Templar. A new History.      Phoenix Mill. ( 2001 )

                                    Knight Templar 1120 – 1312.           Oxford, New York. ( 2004 )

Schulte, A.G.               Het Land van Maas en Waal.            ’s-Gravenhage 1986.   Pg. 149 en 150.

2000 – Werkgroep:     Tussen Maas Waal en Wetering. 100 jaar Beneden-Leeuwen, Parochie en Parochianen. Pg. 9 en 13.