. Sporen  van de Tempelieren in Nederland - http://www.tempelieren.nl - © Ben Brus 2003-2012 

Westervelde bij Norg

In het gehucht Westervelde bij Norg ligt de boerderij “De grote Tempel”. Even ten oosten ervan ligt “De kleine Tempel”. De ten zuiden van deze boerderijen gelegen graslanden dragen de naam “De Tempelstukken”. Ook oude akkernamen in de omgeving herinneren aan “De Tempel”.

Schriftelijk is de naam “Tempel” hier overgeleverd vanaf 1643. In dat jaar wordt een Hendrik Tempels als meier vermeld. Enkele jaren later wordt deze Hendrik Alberts “op den Tempel” genoemd. Vanaf die tijd zijn degenen, die als meier het goed hebben bewerkt en de eigenaren bij naam bekend. Eigenaars waren steeds leden van vooraanstaande families uit de omgeving. In het midden van de zeventiende eeuw was dit Samuel Brumlevius predikant te Westerbork. Later waren dit leden uit de Westerveldse families Lunsche, Tonckens en Wieland. (Blaauw: pg. 141-143.)

Vanaf ongeveer 1800 is sprake van “De Grote Tempel”en “De Kleine Tempel”. Van de laatste, een klein boerenbedrijf, gaan de sporen terug tot in de zeventiende eeuw. Later werd het waarschijnlijk bij “De Tempel”gevoegd, waardoor de naam “De kleine Tempel”ingang vond.

Vermoed wordt, dat Westervelde in de ontginningstijd is ontstaan als een vestiging van een tiental omvangrijke hofsteden op onderling grote afstand van elkaar, elk centraal gelegen in het eigen grondgegied. De “Tempel” zou een van deze oude erven zijn geweest. (Blaauw, pg.15.)

Blaauw tekent met betrekking tot “De grote Tempel” nog het volgende aan (pg.142.): “Vanwaar die naam? Geopperd is wel, dat het woord tempel een verbastering is van het drentse woord tip dat zou kunnen slaan op het (driehoekige) hoekje land behorende bij de erve; de naam tempel komt ook in andere buurschappen voor. Maar kan er ook iets anders achter schuilen? De overlevering wil, dat in de directe omgeving van de tegenwoordige behuizing .... een andere heeft gestaan, die door brand verloren ging. Feit is, dat de tegenwoordige behuizing in het bedrijfsgedeelte elementen bevat die op een eraan voorafgaande fase duiden. Behalve enkele door brand geschroeide balken zijn dat gedeelten van de stijl- en korbeelconstructies, waar telmerken in voorkomen van een bijzondere soort (x-vormig) die wij ook aantroffen in het zéér oude gebintwerk van de boerderij Asserstraat 85 te Zuidvelde.”

Vermelding verdient misschien nog, dat een naam als “De Tempel” voor een hofstede in Westervelde nogal uitzonderlijk is. Alle overige erven worden er genoemd naar de bewoners of naar hun beroep.

Met betrekking tot een eventuele rol in het doorgaand verkeer kan slechts vermeld worden, dat Westervelde gelegen was aan een hoofdweg naar Groningen.

Samengevat: Meerdere toponiemen, de aanwijzingen dat de boerderij teruggaat op een aanzienlijk en oud - mogelijk uit de dertiende eeuw stammend - goed, gelegen aan een relatief belangrijke weg, en enige bouwkundige bijzonderheden laten ruimte voor een vermoeden, dat “De grote Tempel” in Westervelde in oorsprong een steunpunt van de Tempelorde is geweest.

Literatuur

Blaauw, A. :Westervelde. Een Drentse buurschap. Stichting het Drentse Boek, 1987.