. Sporen  van de Tempelieren in Nederland - http://www.tempelieren.nl - © Ben Brus 2003-2012 

Domburg

Aangenomen wordt wel, dat de Tempelieren gevestigd zijn geweest in kasteel Westhove, gelegen tussen Domburg en Oostkapelle.

Vermeldingen in de literatuur

Mattheus Gargon schrijft in zijn uit 1715 stammende “Walchersche Arkadia” ( pg.120.) : “Maar de muuren en torens, die gij vooruit gezien hebt, en nu van nabij ziet, heet men Westhoven, daar oudtijds de Abten van Middelburg hun vertrek en vermaak hadden, hoewel sommigen willen dat er Tempeliers gewoont hebben. Het is gelijk gij ziet ene der wellustige plaatsen vanWalcheren, leggende rondom in groen geboomte, en versche diepe watergrachten, waarin de Visschen en Vogelen zich verlustigen”.

Jacobus Ermerins merkt op in zijn in 1786 verschenen “Eenige Zeeuwsche oudheden uit echte stukken opgehelderd” (pg.140.): “Men wil dit Kasteel de Tempeliers tot een woonplaats heeft verstrekt, en zouden die voor stichters daar van doorgaan, dan moet tot tusschen Ao 1118 en 1314 gebouwd wezen, dewijl gemelde tijdstippen, den opkomst en ondergang dier wellustige Geesteljken aanduiden.

In hun “Merkwaardige Kasteelen in Nederland” uit 1854 vermelden Van Lennep en Hofdijk (pg. 121.) het volgende: ”..........en elders hadden zij (de Tempelieren) schoone gebouwen die, evenzeer kasteel als klooster, een waardig verblijf voor krijgsmonniken mochten heeten. Van dezen aart was het kasteel Westhoven, in het noordwesten van Walcheren, onder Oostkapelle gelegen: een sterk en ruw gebouw, een kloosterachtig voorkomen, met breede , dubbele gracht, hechte muren en zware torens. Het was een der oudste kasteelen van Zeeland en, voor sommiger gissing, gesticht tot eene grensvesting tegen de invallen der Noormannen, waarna het dan waarschjnlijk, het zij door koop , het zij door bijzondere schenking, overging in handen der Tempelieren, voor wie het door zijn geschikte ligging, niet verre van de zee, aan de heirbaan tusschen Middelburch en Domburch, van groot belang was.

De novelle “Het Kasteel Westhove in Zeeeland” van Bosboom-Toussaint uit 1882 speelt in dit kasteel. In het eerste hoofdstuk wordt vermeld: “......,meer zeker is dat de Tempelridders hier eenmaal zetelden en dat zij de ruw opgeworpen sterkte hunner voorgangers naar hunne behoeften en naar hun smaak hebben uitgebreid en herschapen, zoodat men hen als de ware stichters en bouwheeren van het kastel zou mogen aanwijzen.

…....De Tempelridders waren cosmopolieten. Zij hadden het grootsche in het leven, het forsche zoowel als het bekoorlijke, lief in de natuur en de kunst en bezaten schatten genoeg om van beide te kunnen genieten, ...........”, enz. enz.

De schrijver van de website “Westhove” van Zeelandnet vraagt zich af en antwoordt zichzelf: “Hoe oud is Westhove? Hier is niets van bekend. Het is gebouwd om veiligheid te verschaffen aan de bewoners, maar wie waren dat? H.J.Bogaert schreef in 1886 een romantisch verhaal over het kasteel waarbij hij de bouw in 836 plaatst. Ook zou het vervolgens in 876 verbrand zijn met als gevolg de legende dat in elke nacht van 16 op 17 Juni een vrouw in wit gewaad op de torentrans zou verschijnen om daar een klaagzang te doen horen. En zou het eigendom geweest zijn Van de Tempeliers in de jaren 1118 tot 1312? Onbekend.

Wat wèl bekend is, is een vermelding in een oorkonde van graaf Floris V uit 20 september 1277. Hieruit blijkt, dat het toen al een hof was, eigendom van de abdij te Middelburg. Het was een “vrij of allodiaal goed.”

Naast de hier opgesomde werden nog andere vermeldingen van de aanwezigheid van de Tempeleren in Domburg/Westhoven aangetroffen. De meesten van jongere datum.

Geschiedenis van Domburg en Kasteel Westhove

Reeds in de Romeinse tijd lag hier, aan de mond van de Maas, een belangrijke havenstad.

Verkeer en handel waren er gericht op Engeland.

In verband hiermee werd de lokale godin Nehalennia vereerd.

Ongeveer in 900 werd een ringwalburcht opgeworpen ter bescherming tegen de Noormannen.

Er is sprake van een motte-kasteel van rond 1050.

In 1277 werd, zoals blijkt uit een oorkonde, het kasteel Westhove door de abdij van Middelburg gekocht van Floris V.

Aanvankelijk was de functie van dit kasteel: het beschermen van de eigendommen van de abdij.

Latert fungeerde het als jachtslot en lusthof van de abt.

Vermeld wordt, dat het uitermate ruim en fraai was en dat het weelderig en zeer comfortabel was ingericht.

In 1572 werd het kasteel door de Watergeuzen ingenomen en te dele vernietigd.

Het werd herbouwd als buitenverblijf van vooraanstaande Zeeuwse families.

In de tweede wereldoorlog werd het zwaar beschadigd.

Na te zijn hersteld deed het dienst al herstellingsoord voor kinderen en daarna als jeugdherberg.

Waren inderdaad Tempelridders in Domburg gevestigd​​?

Een eigentijds document, waaruit deze aanwezigheid blijkt, is niet bekend.

Schriftelijke vermeldingen zijn van relatief late datum. Duidelijke bronnen worden daarbij niet aangegeven.

De Tempelridders worden opgevoerd als de stichters en bouwheren van kasteel Westhove. Aan dit kasteel wordt een militaire fuctie toegeschreven en het wordt afgeschilderd als fraai, ruim, comfortabel en weelderig. Dit zijn geen van allen kenmerken die men bij een Tempelvestiging in onze streken verwacht. Bovendien bijkt Westhove reeds in 1277 eigendom te zijn van de abdij van Middelburg. Dit alles maakt het in hoge mate onwaarschijnlijk dat de Tempelieren ooit in Westhoven gevestigd zijn geweest. Vermoedelijk heeft de romantische situatie de verbeelding in latere jaren in sterke mate parten gespeeld.

Samenvatting

Aangenomen is wel, dat de Tempelieren stichters en bewoners zijn geweest van het kasteel Westhove bij Domburg. Deze berichten blijken bij nader toezien weinig of niet geloofwaardig.

Literatuur

Bosboom-Toussaint, A.L.G.: Het Kasteel Westhove in Zeeland. 1882.

Ermerins, J. : Enig Zeeuwsche oudheden; uit echte stukken opgehelderd. Middelburg, 1786.

Gargon, M. Walchersche Arkadia. Leijden , 1715.

Lennep, J. van; en W.J. Hofdijk: Merkwaardige Kasteelen in Nederland. Amsterdam, 1854.