Sporen van de Tempelieren in Nederland - http://www.tempelieren.nl - © Ben Brus 2003-2012 

Oosterhout

Alphen en Oosterhout worden in verband met de Tempelieren veelal te samen vermeld. Hoe de onderlinge verhouding precies was, is niet geheel duidelijk. Op den duur – aan het eind van de 13de eeuw - waren het twee onderscheiden heerlijkheden, terwijl de bezittingen van de Tempelorde in Oosterhout vanuit Ter Brake werden beheerd.

Van der Aa schrijft in........

Van Lawick (pg. 2 - 5) vermeldt in 1949 het volgende:

• De Tempelorde werd reeds in de eerste helft van de 12de eeuw in Oosterhout rijkelijk met goederen begiftigd.

• In 1199 ontving zij van Beatrix van Strijen de tienden van Oosterhout.

• De Orde stichtte er een parochiekerk. Deze wordt voor het eerst in 1277 vermeld. Het begevingsrecht van deze kerk was in haar handen.

• Het bezit van vele goederen en tienden, alsmede van een leenbank te Oosterhout wordt vermeld.

• Vermoed wordt, dat de Tempelridders er vanaf het begin een klooster hebben gevestigd.

• In 1213 komen de goederen in bezit van de Johannieterorde. Nadien blijkt deze in Oosterhout een belangrijke “hofstad” te bezitten, die ondergeschikt is aan de commanderij Ter Brake.

Bezittingen en rechten

Een overzicht van rechten en bezittingen te Oosterhout uit de tijd van de Tempelieren is niet beschikbaar. Uit verslagen enz. uit de dagen, dat de Johannieters er na 1312 de scepter zwaaiden, werd afgeleid, dat de volgende goederen en rechten er aanwezig zijn geweest:

De Oosterhoutse tienden in 1199 geschonken door Beatrix van Strijen.

¼ van het landsheerlijk recht op de woeste gronden in de heerlijkheid Oosterhout.

Bezit van bos en woeste gronden.

Recht op de lagere rechtspraak, gedeeld met de heer van Alphen en Oosterhout.

Het collatierecht van de kerk van Oosterhout.

De bepaling dat de heer van Oosterhout geen kasteel, kerk of molen mocht bouwen binnen de parochie.

Het molenrecht en het bezit van de molen.

Het recht om een stier en een bok te houden.

In 1616 werden de goederen van de Orde van St.Jan te Oosterhout, te samen met andere bezittingen in de Baronie, verkocht aan Prins Philips Willem van Oranje. (Van Lawick, pg.10.)

Samenvatting: In Oosterhout had de Tempelorde belangrijke bezittingen. Deze werden in latere tijden vanuit Ter Brake beheerd. Of in Oosterhout een klooster of ander huis van de Orde gestaan heeft is onzeker.

Literatuur

Lawick, H. Ch. G. Baron van : Enige verzamelde gegevens omtrent de Commanderij ter Braeke van de Orde der Ridders van Sint Jan in N.-Brabant. In: Jaarboek van de Geschied- en Oudheidkundige Kring van Stad en Land van Breda “De Oranjeboom”. II, jrg. 1949, pg.1 – 17.