Sporen van de Tempelieren in Nederland - http://www.tempelieren.nl - © Ben Brus 2003-2012 

Heesbeen  ( bij Heusden )

Vermelding van de locatie:

In document nr. 439 in het Oorkondeboek Noord-Brabant uit 1289 oorkonden de schepenen van’sHertogenbosch, dat de “magister domus de Brake ordinis Templariorum”de “bona eiusdem domus in Ricstelle et in Hesebine sita cum edificiis, agris, pratis, pascuis, censualibus, fyodalibus et aliis” verpacht heeft aan Amilius van Buscele, poorter van ‘s Hertogenbosch. In Parijs werd voorts een document aangetroffen van een tiental jaren later, waarin de “meester vander Brake” zich beklaagt, dat Godeverd van Bussle en zijn zuster Gertrud ( waarschijnlijk kinderen van Amilius de Buscele ) pachters op “tgoed dat leghet te Rixtelle ende te Hasbinne” nog “ noit te hove af en quamen”. Zij moesten jaarlijks een pacht betalen van “viere en twintich pont swerter tornoise”. ( Coenen, pg.31 en 33.) (Voor een mogelijke verklaring van hun gedrag, zie Aarle-Rixtel)

Ter Veen schrijft ( pg.132 ): “In de loop der tijd kregen de tempeliers bezittingen in Turnhout, Oosterhout, Rixtel en Heesbeen. ......Dat (Het bestaan van: een bepaalde misvatting. ) komt ongetwijfeld doordat de tempeliers in Rixtel ( en Heesbeen ) over bouwhoeven met aanzienlijke landerijen beschikten. Van alle gebouwen is niets meer over,......”

Hosten ( pg.229 ) vermeldt, dat de commanderij Ter Brake te Alphen bezittingen en rechten had in Heesbeen.

Verdere bijzonderheden

Heesbeen is relatief hoog gelegen. Het is in de huidige gemeente Heusden de enige woonkern, die vanaf de prehistorie continu bewoning heeft gekend. De heren van Heesbeen hadden in de middeleeuwen ook bezittingen te Aarle-Rixtel.

Wat de situatie met betrekking tot het langeafstandsverkeer betreft: Heesbeen en Heusden lagen indertijd aan weerskanten van de Maas. Waarschijnlijk was de Tempelorde ook in Heusden gevestigd. Ongetwijfeld heeft een veer de overtocht mogelijk gemaakt. Beide vestigingen waren ondergeschikt aan de commanderij Ter Brake te Alphen. Vanuit het zuiden liep er een weg over Alphen, via Heusden en Heesbeen naar het Noorden, naar Utrecht. De twee huizen fungeerden klaarblijkelijk als steunpunt en veerhuis langs deze weg. ( Zie verder Heusden en Bommelerwaard )

Samengevat:

Uit bewaard gebleven middeleeuwse documenten blijkt, dat de Tempelorde in Heesbeen een landbouw bedrijf in bezit had. Dit werd vanuit de kommanderij Ter Brake beheerd. Zeker rond 1300 was het verpacht. Waarschijnlijk deed het dienst als steunpunt langs de weg van het zuiden langs Alphen naar het Noorden en als veerhuis aan de Maas.

Literatuur

Coenen, J.                Van Ricstelle tot Aarle-Rixtel.  ( Aarle-Rixtel, 1992.)

Hosten, J.:                De tempeliers. De tempelorde tijdens de kruistochten en in de LageLanden. Pearson Education,  ( 2006 )

Veen, K.ter :            De tempeliers.  Afrekening met een legende              Soesterberg,  2000.